State Conservatory of Thessaloniki: Rumors of its death...

... might not be as exaggerated as was the case with Mark Twain (was it? I can't remember). 

And my day began in such a promising way! I woke up, relatively early, had a nice moment in bed with my cat (he is still in my lap as I try to type this entry), watched a fabulous episode of a fantastic series (I am not going to start advertising right now, it's unimportant) and was about to leave my desk and computer to return to my bed and readings, when I made the mistake to take a look at my e-mails. Two of them were from my mother and they were the reason that my oh! so great day has been derailed, once again. She wasn't saying anything bad in them; she just reminded me of one of the gazillion troubles that are currently in our lives – a problem we have grown weary of.

Now, I am aware that my preamble is already far longer than it should be, but please, bear with me. I think that I do have some important things to say (oh vanity…) It is the first time that an international audience might read me, and I am slightly nervous! For two reasons; first: the issue might be unimportant to an international audience; second: my writing may not be good enough (don’t you just love the fact that I am putting this as the second and not the first reason? How confident can a writer get!?)

Back to the problem: I will have to bore you with some historical details before explaining it, unfortunately. So here we go:

The State Conservatory of Thessaloniki, Greece, was founded in 1914, by the then Prime Minister Eleftherios Venizelos. Back then it fell under the jurisdiction of the Ministry of Religion and National Education. In 1959, members of the Conservatory founded and staffed the Thessaloniki State Symphony Orchestra, an institution that still goes strong and has a good reputation (and a few very interesting recordings at NAXOS – couldn’t help that one, I just had to say it!). In 1987, the then Minister of Culture, Melina Merkouri, moved the Conservatory to the building that houses the institution to this very day – a lovely building, however, nowadays, completely inadequate for its job. Also, by her decision, the Conservatory changed jurisdiction and fell under the (not so) watchful eye of the Ministry of Culture. A huge mistake – as it turned out – no matter how well intended. The Conservatory has a long tradition of cooperation with a number of foreign Conservatories, being a member of the European Union of Conservatories. Also, since 1987 the Conservatory participates in meetings of the Conservatories of the Mediterranean, ensuring that compositions of Greek composers are performed in foreign countries and cultures, with great success. And what would a great Conservatory be without an equally great music library! Indeed, in its very vaults (quite right) the building houses an important music library that contains music scores, CD’s, DVD’s and books on the Science – or Art (take your pick) – of Music.

History lesson is over, now comes the serious part (indeed). The State Conservatory is what it says in its title: a Conservatory run by the State. As a result the students that study there (ranging from children to adults), can do so without paying any tuition fees. That, of course, is great for those families of talented musicians, who cannot afford to pay a private Conservatory for the lessons. The Conservatory prides itself – and rightly so – in its excellence in both practical lessons, as well as lectures in music theory. So why am I bothering you with pointless information, when all seems well? Simply because all is not well anymore.

Problem No. 1: I will state the obvious – even if you are not aware of it from the news. It’s the financial crisis. The State of Greece… (come again?) Yes, the State of Greece is unable to pay the Conservatory its money. Big surprise there! No, not so big. When you have to cut money, you cut it from Culture. Who needs Culture anyway? Redundant! Ergo, the State Conservatory of Thessaloniki – oh, and, did I mention that it is the only State Conservatory in the whole of Greece, where music students study for free – has to go! Well, they do not state it quite like that, they give us fake promises that they will keep it open and running, but who believed a politician and his words in the first place? (ok, there are people who believe what these individuals – for lack of a better word – say, but I sure as hell do not!) The result of this first problem is this: The Conservatory, right now, as we speak, is run by only 18 permanent staff members – most of them pianists, two singers, a few strings and a couple of theory teachers – who (still) get paid; some more teachers that are under a permanent employment status that is however a different permanent employment status than the first 18 and these people have yet to be paid since last February; and the remaining 90% (yes, you read this correctly) are instrument teachers that have to renew their employment status every year. This hasn’t happened in the last year or so and therefore they are unemployed and their students at the Conservatory are falling back on their musical studies. I remember years ago, one would simply pass in front of the building and from early morning, till late in the afternoon, music would pour out from every corner of it. If one passes in front of it today, they will believe that the building is vacant. It is even eerie to walk into it! You could think it were haunted… well, maybe it is. By the ghosts of musicians past, lamenting the current state of their beloved school…

Problem No. 2: Remember when I said in the history part that Melina Merkouri made a well intended mistake of transferring jurisdictions from the Ministry of Education to the Ministry of Culture? There you have it. The Conservatory is – legally speaking – a cultural and not an educational institution. As a result the students studying in it are not recognized as students. Because students have certain benefits, like a reduced bus ticket, theatre ticket etc. Also, because it is not an educational institution, the students that complete their studies and get their degrees, cannot find work as musicians with just that degree. They have to continue – or start anew – their musical studies in one of Greece’s Music Departments (those might soon be history too the way things are right now in Greece) or leave the country and try their luck in an Academy abroad, again as beginners, not accomplished musicians who would only need to do an MA or a PhD. Let me point out that the theoretical knowledge they receive at the Conservatory is equal to the knowledge of any Music Academy, that gives out BA’s and MA’s. Talk about repeating yourself over and over again! It’s a terrible waste of time for all those talented young people who want to do great things with their talents. Funny thing about Greece and politics is that even when you give them the solution written in black and white for this particular problem – because some people at the Conservatory have done just that – they ignore it and send you packing… So, for this second problem, even though the Conservatory has a way of fixing it, our leaders (now there’s a euphemism!) turn a deaf ear.

Problem No. 3: Greek spirit (not alcohol). We have an interesting way of resolving our problems. Greeks are egotistical, self-centered, obnoxious. We only care about our own little self and hate it when people ask us to do something that will benefit others and not ourselves. Because the Conservatory brings no actual income to the State – it only costs them money – they don’t give a damn about what happens to it. It’s not a museum that sells “greek – art”; it’s not a concert hall; it’s an Academy, and a free one at that! Also, because each and every one working and studying in the Conservatory has become tired and lost faith in their just cause, their “battles” are not as strong as they were last year. The general public that could support the cause is immersed in its own problems – stemming from the ever-present crisis. Let’s just say that, we don’t actually care about the whole matter anymore. We would rather forget about it completely.

I could go on listing problems, some without any obvious solution, some with solutions that we know of, but are unwilling or unable to put to good work. But I am certain that you have got the grasp of the general idea and that you are quite tired of reading on… So I will simply try to finish this entry as quickly as possible.

I said in the beginning, that I feared the problems of a Greek Conservatory would be uninteresting to an international audience. I am probably right when I assume that the rest of the world has problems of its own and the issue of one Institution in the country the majority of the world blames for its current predicament, is the last thing you need to concern yourselves with. You would also probably be right. I am not going to blame you. But since you are reading these lines, you have also read the previous lines, which means that some part of you is either curious – in that case you will not do anything about the whole thing – or truly cares – in which case you might just do something (even if that “something” is simply spreading the word to your friends and relatives), or you simply have enjoyed my writing so much, that you desperately want to finish reading (vanity, again…).

I will be honest with you, my dear reader. I am tired. Not physically, for I am young and healthy (barring the cold I am down with right now) and therefore cannot complain of physical exhaustion, when I am not feeling any. But I am tired. I am tired of having to remind myself every single day that the country I was born in, once cradled the whole of Western civilization. I am tired of having to restrain my own hopes and dreams, for as long as I live in this country, because the things I want to do with my life are things nobody cares about in Greece. I am tired of seeing my parents worn down from their every day struggle with the system. I am tired of seeing fear and hopelessness in the eyes of every one I meet. I am tired of listening to false promises. I am tired of political conversation that brings no result whatsoever. I am tired of trying to push for more. I am tired of everything.

I will not claim to be particularly talented, not with words, nor music, nor – as it were – diplomacy. Especially diplomacy! If I were not the coward I am, I would be writing libels right now, and not desperate pleas for help. My irony is old fashioned, few people understand it. I am used to being misunderstood. But what I hope, with this entry, is to make you aware of a phenomenon that is not only restricted to Greece, the object of a lot of international hate lately. I am only trying to begin 2012 with hope. A task seemingly impossible. Hope, not for myself, for I do not need it. But for those people I know and care about – the teachers and students of the State Conservatory of Thessaloniki. I hope that my little entry (yeah, right!) will help lift their spirit. Will help them understand that they are not alone in this. That some of us care whether the Conservatory closes.

Before closing this, I will ask some rhetorical questions. How would you, my American friends feel, should the New York Metropolitan Opera close? How would you, my British friends feel, should the annual Prom season be stopped? How would you, my German friends (and compatriots) feel, should the Bayreuth festivals end once and for all? How would you, my Italian friends feel, should La Scala stop performing? How would you, my French friends feel, should the Paris Opera declare bankruptcy? Let’s not forget that a number of important cultural institutions have already done so… The comparison of the State Conservatory of Thessaloniki to all those great Houses of Culture may not seem fitting to some of you. But it is, because it explains simply and drastically the important position the State Conservatory of Thessaloniki holds in the lives of numerous Greeks. It is a symbol, an idea that must not die!

I do not have any tangible solutions to offer to this problem, simply because I am a dreamer. I believe in the “Live long and prosper” thing, or the “to boldly go where no one has gone before” (ok, I admit, I love Star Trek!). If I were a realist, my reaction would be different I guess. But I am not and I can’t help it. I just hope that someone, out there, might come up with a plan to fix the problem (pro bono, I might add… We are in a financially precarious position!) and not hesitate to inform us. We will be forever grateful.

     I have finally reached the end. I hope that you enjoyed the reading, despite the miserable things I had to write. I also hope that, after finishing this entry, you will take a moment and listen to some of your favorite music (I know I will), no matter what that music is. Or maybe you might want to read a book (although, why read a book, when you can have my fantastic entry!). Or go to the cinema and watch a movie. Perhaps visit a ballet or your local concert hall. You might even wish to go to the museum. All that simply to remind you that Art is not redundant in our lives, but a necessity. Not a commodity for the aristocracy, but destined for the entire human race! And maybe, when you see something Greek, an ancient vase, a theatre play, a word that has been borrowed from our language, like “theatre”, you will feel some sympathy with that small land. You can go back disliking it after you’ve done that, you don’t have to become “fil-ellines” – “Friends of Greece”. Before I bid you farewell, I will quote a personal favorite of mine, Albert Schweitzer: “There are two means of refuge from the miseries of life: music and cats.” I know both things to be true. So, keep the music playing, keep supporting it and spare a dime or two for your local animal shelter! Thank you again for bearing with me!

Best wishes for a truly happy and blessed 2012!

Sincerely yours

P.S.: Everything I wrote are personal opinions, not dictated by anyone. I have no intention of harming anyone’s feelings. I am just stating facts as I see them. I take full responsibility for my writings.

Κ.Ω.Θ. Επιστολή προς κ. Λουκά Παπαδήμο, Πρωθυπουργό της Ελλάδος

Ακολουθεί η επιστολή που συνέταξαν μέλη του Κ.Ω.Θ. προς τον κ. Λουκά Παπαδήμο, πρωθυπουργό της Ελλάδος.


Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ, Λαμβάνουμε το θάρρος της επικοινωνίας μαζί σας γιατί βρίσκομαστε σε αδιέξοδο σχετικά με το χώρο εργασίας μας, το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Το Κρατικό Ωδείο είναι για εμάς το δεύτερο σπίτι μας. Είναι ο χώρος στον οποίο περνάμε τις περισσότερες ώρες της ημέρας μας διδάσκοντας στα παιδιά μουσική, αισθητική και ήθος. Για την ιστορία σας γράφουμε ότι το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, το μοναδικό δημόσιο ωδείο της χώρας, ιδρύθηκε το 1914 από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο για εθνικούς λόγους, καθώς μόλις είχε απελευθερωθεί η Θεσσαλονίκη, και θεώρησε σκόπιμο εθνικά να γίνει το ωδείο εδώ. Από τότε, και για 97 ολόκληρα χρόνια, αποτέλεσε το φυτώριο της μουσικής ανάπτυξης ολόκληρης της Ελλάδας, τροφοδοτώντας με τους αποφοίτους του τα μουσικά σχολεία, τα μουσικά τμήματα των πανεπιστημίων, τα ωδεία, και τις κρατικές και δημοτικές ορχήστρες όλης της χώρας. Επίσης δημιούργησε την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, στελεχώνοντάς την με μουσικούς. Μάλιστα αποτέλεσε έναν από τους πρώτους δημόσιους φορείς που συγκρότησαν το Υπουργείο Πολιτισμού στην ίδρυσή του! Ερχόμενοι στο σήμερα, όλοι εμείς, που στηρίζουμε την παρουσία του χώρου και τη συνέχιση της προσφοράς του, εισπράττουμε πληγωμένοι την αδιαφορία του Υπουργείου Πολιτισμού στο οποίο υπαγόμαστε, και θέτουμε υπόψη σας το γεγονός ότι οι καθηγητές και οι διοικητικοί υπάλληλοι αορίστου χρόνου εργαζόμαστε στο ωδείο και για το ωδείο με βασικές υλικοτεχνικές ελλείψεις, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΛΑΒΕΙ ΤΑ ΔΕΔΟΥΛΕΥΜΕΝΑ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ 12 ΜΗΝΩΝ, και χωρίς να διαφαίνεται προς το παρόν κάποια λύση. Οι καθηγητές ορισμένου χρόνου που καλύπτουν το 90% των εκπαιδευτικών αναγκών δεν μπορούν να εργαστούν καθώς δεν ανανεώθηκε καμία σύμβαση λόγω της μη πλήρους επιχορήγησης του Ωδείου, η οποία ήταν χαμηλότερη κατά 500.000 ευρώ. Αν δε βρεθεί λύση το επόμενο βήμα θα είναι το κλείσιμο του ωδείου. Το 1997 που η Θεσσαλονίκη ήταν Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, σε όλους τους οδηγούς της πόλης το Κρατικό Ωδείο φιγουράριζε ως ένα από τα σύμβολά της. Στην εποχή που ζούμε πρέπει να κρατήσουμε τα πολιτιστικά μας σύμβολα. Σε 3 χρόνια η Θεσσαλονίκη θα είναι και πάλι Πολιτιστική Πρωτεύουσα, Νεολαίας αυτή τη φορά. Το δυναμικό παρόν του Κρατικού Ωδείου θα είναι απαραίτητο και σ' αυτή τη συγκυρία. Κατανοούμε τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα και γι αυτό συνεχίζουμε να εργαζόμαστε κανονικά στο Ωδείο παρά το γεγονός ότι είμαστε απλήρωτοι ΕΝΑΝ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΧΡΟΝΟ. Όμως οι βιοτικές μας ανάγκες έχουν γίνει επιτακτικές και δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι, παρά τους συναισθηματικούς μας δεσμούς με το Ωδείο. Θερμά σας παρακαλούμε να δώσετε μία βιώσιμη λύση για το Ωδείο. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΡΙΜΑ ΝΑ ΜΗ ΓΙΟΡΤΑΣΕΙ ΤΑ ΕΚΑΤΟΣΤΑ ΤΟΥ ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΣΕ 3 ΧΡΟΝΙΑ για 500.000 ευρώ, την ίδια ώρα που όπως φαίνεται από την πληθώρα των πολιτιστικών εκδηλώσεων, υπάρχουν κονδύλια για τον πολιτισμό; Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων, Με τιμή, οι εργαζόμενοι του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης

Για το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης

Και λίγο πριν μπει το 2012 ξαναρχίζει ο κύκλος (θέλω να ελπίζω) των προσπαθειών για την διάσωση του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης. Παραθέτω επιστολή της τωρινής διευθύντριάς του, κας. Λόλας Τότσιου, στην οποία καταγράφει σύντομα και περιεκτικά την μέχρι τώρα ιστορία του Ιδρύματος. Θα ακολουθήσουν και νέες αναρτήσεις.

Το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το 1914 με απόφαση του τότε Πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, με την επωνυμία 'Ωδείο Θεσσαλονίκης' και με την καλλιτεχνική και διοικητική εποπτεία του Υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας.


Το 1959, μισό αιώνα περίπου μετά την ίδρυση του, τμήμα του Ωδείου Θεσσαλονίκης αποτέλεσε τον πυρήνα της σημερινής Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης.Το 1987, με πρωτοβουλία της τότε Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, το Ωδείο μεταφέρθηκε στο ιστορικό διατηρητέο κτίριο της Οθωμανικής Τράπεζας, το οποίο διαμορφώθηκε κατάλληλα για τις ανάγκες του και στο οποίο στεγάζεται μέχρι σήμερα. Σ' αυτό το χώρο ενδυναμώνεται η μουσική κατάρτιση των σπουδαστών σε ένα περιβάλλον σύνδεσης της θεωρίας με την πράξη, της τέχνης με την επιστήμη.

Στην αίθουσα συναυλιών του Ωδείου 'Μελίνα Μερκούρη' φιλοξενούνται εκδηλώσεις Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, σεμινάρια και διαγωνισμοί. 
Το Ωδείο, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ωδείων, καλλιεργεί τις επαφές του με ιδρύματα του εξωτερικού για τη συνεχή ενημέρωση των σπουδαστών του και του διδακτικού προσωπικού. Από το 1987 συμμετέχει στις συναντήσεις Ωδείων της Μεσογείου στα πλαίσια των οποίων οι σπουδαστές έχουν παρουσιάσει έργα Ελλήνων συνθετών στη Μασσαλία, τη Σεβίλλη, το Αλγέρι, την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου (1996), τη Μασσαλία, τη Γένοβα (1999) και τη Θεσσαλονίκη (1997). 

Το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης είναι μέλος της Διεθνούς Ένωσης Μουσικών Βιβλιοθηκών, Αρχείων και Κέντρων Τεκμηρίωσης.Διατηρεί στο χώρο του δανειστική βιβλιοθήκη με πλούσιο υλικό προς χρήση όχι μόνο των σπουδαστών και των καθηγητών του Ωδείου, αλλά και όλου του μουσικόφιλου κοινού της πόλης που δραστηριοποιείται στο χώρο της σοβαρής μουσικής. 

Με το Ν. 2557/97 και με Υπουργό Πολιτισμού τον Ευάγγελο Βενιζέλο, το Ωδείο μετονομάστηκε σε Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης.Το Κ.Ω.Θ. είναι το μοναδικό κρατικό ωδείο στην Ελλάδα και η φοίτηση των σπουδαστών σ` αυτό είναι δωρεάν.

Διοικείται από πενταμελές διοικητικό συμβούλιο, το οποίο απαρτίζεται από τους:
Χαράλαμπος Λεφάκης, Πρόεδρος
Χασδάι Καπόν, Αντιπρόεδρος
Σίμος Παπάνας, Μέλος
Ευάγγελος Στοικός, Μέλος
Σωτηρία Γκούγκα, Μέλος

Διευθύντρια του ΚΩΘ 
η Κα Λόλα Τότσιου

The funness of Rossini (Part I)

I always wanted to write something about Rossini, because I enjoy his music so much! So today I will make my first attempt... Hopefully, I will make many more attempts about Rossini in the future. Anyway.
I wonder what kind of a man Rossini was! It's a very interesting question actually. Consider this: Rossini admitted to crying only once during his adult life - when a cooked turkey (!) fell into a lake he was on (inside a rowing boat I can only presume)! If that statement alone doesn't make Rossini an interesting man, I don't know what does... Of course Rossini was an accomplished chef (not cook by todays standards)! But the single fact that he valued a drowned cooked turkey more than, let's say, a musical inspiration, definitely says something about him. And, yes, obviously a whole turkey would mean a great deal of expense, so losing it to the fish was a financial problem, but still... And a man who can cook and compose music, boy, that's a dream come true (at least, for me...)
So, yeah, Rossini was fun. And he still is! And I will prove it another day, but right now I have to go shopping...

Thoughts on modern art...

WARNING: The following entry is an interactive text; ergo, to appreciate the text in its entirety, you will require a pair of good loudspeakers or earplugs (and a substantial amount of time) and last, but not least: an open mind…

Before we begin, let us listen to some music…

Superb music, obviously! I am afraid that the rest of my entry will not be as brilliant as this piece, but please, bear with me my patient reader/listener…

I am aware of the general opinion artists have of critics. A critic – of any kind of art – is (allegedly) a failed poet, playwright, director, musician, painter etc. and being unable to succeed in a particular artistic field, turns to criticism and spitefully criticizes everything an artist (accomplished or not) does. In some cases this may be indeed the case. In others it is definitely not. But, being an artist myself – not an accomplished one, but still – I believe that the only valid criticism can come from the audience: If your audience comes to the theatre or the exhibition or the music hall and applauds your work, then that particular piece of art can be considered successful, no matter what the critics say. If it comes and is on the brink of throwing vegetables at you, you have failed, again no matter what the critics say… Now that I am done with my belief on what official criticism does to art, I will turn to the other fundamental question; the question that philosophers and artists and critics and audience alike have tried to answer (I am aware that I am leaving a lot of issues concerning criticism and critics out of the discussion, but criticism is not exactly my point of focus here. I simply make the point, because I am essentially going to criticize something.) That question is, of course: What the Hell is Art?

I will attempt to give my personal answer to that question, but before, why not take a break and listen to some magnificent music? 

Lovely, isn’t it? And, incidentally, partly the answer to the big question! Art, in my opinion always, is there to tell a story; happy, sad, violent, romantic, chivalrous, gory – it doesn’t really matter. And that story can have interlocutors or not; its heroes might be talking beasts or vampires (there seems to be going on a lot with vampires these days); it might be narrated in a short story or a five act grand opera; it might be hidden in the complicated verse of a poem or the final cut of a TV episode. But most importantly (to me, I will repeat it every time, as to avoid any misunderstandings) the receiving audience must “get” the story; it must be understood right away, no hidden games, no secret agendas! I do not mean that an artist has to serve us everything up on a silver platter. No, that would be preposterous, to say the least! Obviously the audience needs to burn some brain cells, otherwise there is no challenge to the whole game. And Art is also a game. But, what I do resent is having to read a “directions manual” before attending an arts exhibition in order to understand the artists’ concept. The other thing I absolutely hate is being confronted with all the disgusting and distasteful stuff that is replayed every single day in the news when I go to watch a play (or read a novel, see a movie, listen to an opera – anyone thinking about Berg’s Wozzeck?)

To give you an idea of “understanding”, take a moment to listen to this:

Do you “get” the music? I do not. At least, not without someone explaining the mathematics involved in this – and since I am no good at science stuff (except science fiction) it’s a lost cause!

My next objection is an emotional one. Before I explain, I invite you to listen the following pieces:

Did both pieces make you cry? Or not? Or, because you do not understand Italian, you cannot understand the meaning? If that is the case, then you have to check your ability to empathize. Theoretically speaking, both pieces should have triggered an emotional response, an even cathartic response! Without knowing what the text is about, the music itself should make you want to cry – if not cry, then something simpler, but still emotional. Now let’s listen to something different:

Brilliant, no? I do not expect you to faint, after listening to these arias (although no doubt in their own times, many ladies sure did…), but I do expect you to have felt a “rush of blood to brain”, perhaps even a strong agitation. Again you do not know what the arias are about, or where they fit in the respective operas they appear in, but you respond emotionally, and your emotions are positive – at least, I hope they are… Because the music is uplifting!

Consider now the following lines from Tasso’s epic Gerusalemme Liberata, canto 12, stanzas 52 and following: “‘You there, so out of breath,/what do you bring?’ He answers: ‘War and death!’/ ‘War, then, and death you’ll have. I’ll not refuse/your wishes,’ she replies and stands, cold-eyed. […] Well worth the clearest sunshine would have been/such marvelous deeds, well worth the highest stage./O Night, you who would keep that mighty scene/forgotten in you womb’s unfathomed cage,/grant that I now draw forth and in serene/daylight display it to a future age.” Continue listening to:

My quote gives you minimal information (although if you wanted, you could have googled the bibliographical input and have found out a few things, like who it is that is participating in this grand scene). Certainly, you will not deny, my fair reader/listener, that, those words uttered by the unnamed heroes can only mean one thing: Death! And if you are following my suggestion to listen along, you probably figured out from the music that, indeed someone dies (Clorinda) and that the duel is quite the thing! Also, you might have understood that the poet, Tasso, is not only very skilled (despite my rendering his Italian poetry in English – the new Oxford translation by the way of 2009), but feels along with his doomed heroes. So does Monteverdi’s music…Hopefully, so do you! And since I am talking about Death here, let me make a small deviation and recount a high school memory from literature class. I had the great fortune to be taught by a great teacher that year, in the 10^th grade. She loved – and still loves, to my knowledge – literature deeply and she conveyed it to her students. We were discussing Dionysios Solomos’ grand and unfinished poem Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (The Free Besieged) where one can find the following verse: “με του φτερού το σάλαγο και με κανέναν ήχο”, which crudely translated means “with the feather’s noise and with no sound”. I still remember the professor’s comment on that particular verse. She said that it was the best description of Death she had ever read. Myself, having found nothing that matches that description still, I too subscribe to that comment. It still gives me the chills when I think about it…

What have I been trying to prove with all the above mentioning of emotions? If you haven’t figured it out yet, I will immediately explain: It’s actually quite simple… Modern art repulses me! It disgusts me! It makes me question my humanity a lot of times and the humanity of the artist. Because, why must I walk into a museum and see a toilet on the wall of the exhibition and accept it as Art? It is distasteful to say the least, if not offending to some people’s idea of aesthetics… Or a bound dog, starving to death in front of an audience. I thought that gladiators and the like are a thing of the (not so glorious) past! Modern art, be it poetry, theatre, opera, music etc. makes me feel bad. And I do not want to feel bad when I go the museum, theatre, opera house etc. I want to be stimulated with positive thoughts, because I get enough depression at home from the news and the Internet. And I do dwell upon that misery at home, I shouldn’t dwell upon it in a place of Art. I am not saying that artists should do frivolous things. For Heaven’s sake, no! I have seen grim plays in such extremely well thought productions (obviously not in Greece) that I was literally ready to fall off the chair by the sheer amount of genius ideas! (Anyone thinking of Berg’s Wozzeck again?) Let’s lighten up the mood, I’ve ranted enough for the moment about misery…

I have reached that point where it is time for me to talk about the “break with tradition.” Whether we like it or not, Art has evolved by breaking the rules of its predecessors. There is no parthenogenesis in Art, as we all very well know. But let’s consider this: eventually, there will be no more rules for Art to break. And it is my opinion that this moment has already arrived; in fact it has been here for at least a decade! Music in general has reached its limits (now, of course they try to make “cosmic” sounds or whatever they call it); playwrights have talked about society’s issues in all possible ways; the cinema has realized its not going anywhere and is now turning increasingly to the creation of movies based on old time classics or comic book characters; the novel is losing its grip to the fantasy world of vampires, and their kin; and poetry is repeating its ideas all over again, because there are no more rules to be broken (they’ve tried it all, from no rhyme, to no verse, to writing/printing in a way that words create images etc.) And the only way representational art knows how to provoke these days is by displaying nudity and violence in places that cannot be considered museums or theatres, but “alternative venues”… Well, I have performed in one such alternative venue once, and let me tell you, I did not really enjoy the thing. And even those tricks to outrage the audience are no longer in vogue. The audience sees right through them… (Ok, maybe not the Greek audience. Remember Rusalka in Athens a few years ago and that homosexual kiss they had? No wonder no one performs R. Strauss’ Der Rosenkavalier in Greece…) It is also not a coincidence, in my opinion, that all critics demand of the directors a more personal, more psychological approach to what they do (this is one of the few things that critics say to which I agree.) Why is Harmony considered such a miasma by modern artists? “Miasma” perhaps is a strong word, but they do reject the notion! Of course they claim that they are in “communication” and “discourse” with their artistic past, that their break with it is only a new way of studying something old, but I don’t see it! At least I don’t see it without studying that manual I was talking about.

Obviously I am making myself sound extremely stupid. Claiming that I do not understand modern art, while indulging myself in texts of the Renaissance and the 18^th century (no Romantics, please, I despise them!) I do understand modern art. Because I have studied it, even a little and I have formed my opinion that it is not user friendly. And it is not user friendly because it kills me inside. Before I go into that, let us listen to this – you probably have heard it before… at funerals!

(This lovely little arioso is actually a love confession to a tree!)

I was saying that modern art kills me inside. Well, it is true: Modern art compels me to reject my emotions, it forces me to shut my eyes before it, because I cannot stand its crudeness. It makes me want to vomit. But, kind reader, is this what our modern society needs? I claim the opposite: We need to reacquaint ourselves with our emotions; we need to take the time to say “Good morning, how are you feeling today?” We need to be able to talk about our emotions without any shame (and without paying an extra amount of money to the therapist…); we need to remember where we came from. Every day we are bombarded with terrible images on our TV and computer screens; the news have never sounded grimmer; our youngsters grow up not knowing what a “fairy-tale” is; our teenagers get pregnant or absorb themselves in a self-destructive and abusive relationship with violence, sex, drugs, alcohol and computer-games; we think that our “friends” are close to us because they “liked” a comment we made on Facebook; we measure popularity by our “followers” on Twitter, yet we do not know what they truly think about us; we have killed our respective native languages… Do you really need me to go on? Of course, one can claim that Art is the result of the society that produces it. But I know that there were times when Art was not only considered one of the most important things an individual could know, but that Artists could influence the opinions of politicians and leaders. We have allowed that power to move to the football clubs and their fanatics…

The last musical entry I will propose for tonight is Handel’s Verdi prati. Ι will give a crude translation, because I have a point to make. The aria says: “You green meadows and charming woods, you will lose your beauty. Lovely flowers, running streams, your charm, your beauty, will soon be changed. And everything of beauty will be transformed, and you will all return to the horror of your former state.”

Substitute the fauna with Art, Poetry, Theatre, Music, etc. and you have prophetic words that signify only one thing: deep down, and despite the cultural evolution of humanity, we, the people, remain, above all else, barbarians.

Good night, my dear reader/listener. I hope that tomorrow you will see the sun shining in a different light. If not, that is your choice. I rest my – admittedly – problematic case. 


Disclaimer: I do not own the music and videos displayed here. I make no profit whatsoever by their use. Their presence is merely educational.

Nabucco's (and Muti's) revenge on Berlusconi...

(Although its months old, it still gets me every time...)

The inevitable technology...

It's official! On the 8th of July the Bavarian State Opera will live-stream Beethoven's "Fidelio" on the Internet! What grand news for anyone who can't be there! So, one may curse technology and computers and viruses and stuff, but there is a lot of good in this as well... For anyone who is interested, the whole thing beginns at 19.45 local time of Germany and can be viewed online at www.staatsoper.de, which is the official online page of the Bavarian State Opera. I hope that a lot of people tune in! I know I will... So have fun; hopefully nothing goes wrong and this online "premiere" is followed by many others from opera houses all over the world!

Από τον Μπαχ στο... μπάχαλο

Σκέφτομαι μερικές φορές ότι δεν υπάρχουν συμπτώσεις. Δεν μου αρέσει να πιστεύω στις συμπτώσεις, γιατί απλούστατα αυτό σημαίνει ότι τα πάντα είναι προδιαγεγραμμένα και εμείς ουσιαστικά δεν κάνουμε τίποτα! Το διασκεδαστικό είναι ότι και για όσους πιστεύουν στις συμπτώσεις υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία και για όσους δεν πιστεύουν στις συμπτώσεις επίσης. Οι λεγόμενες δύο όψεις του νομίσματος, αν θέλετε. 

Σύμπτωση πρώτη: Τις περασμένες εβδομάδες είχε ξεκινήσει κάτι να κινείται στα ΜΜΕ σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Και πάνω που λέμε "επιτέλους μας προσέχουν λιγάκι" πάει ο Στρος Καν και αποπειράται να βιάσει μια καμαριέρα - θου Κύριε! Συλλαμβάνεται (το πετυχημένο θα ήταν το "επ' αυτοφώρω", αλλά και το "στην συνέχεια" μας κάνει), προφυλακίζεται και ξαφνικά όλος ο κόσμος ασχολείται με τον νέο Μπερλουσκόνι και έχει ξεχάσει όλα τα άλλα... Πού είναι η σύμπτωση θα μου πείτε; Αυτή έγκειται στο γεγονός ότι με αυτό τον τρόπο η συναυλία διαμαρτυρίας που διοργάνωσε το Κ.Ω.Θ. επισκιάστηκε από το sex scandal και έτσι δεν είδαμε δημοσιογράφους να καλύπτουν τα πολιτισμικά τεκτενόμενα! Θα μου πείτε πάλι "μα και το sex scandal πολιτισμικό γεγονός είναι!" Εμ, βέβαια, τέτοιοι που είμαστε, και αυτό πολιτισμικό γεγονός το θεωρούμε!

Σύμπτωση δεύτερη: Είχα εδώ και μήνες να δω μια παλιά καθηγήτρια από το Πανεπιστήμιο. Την πέτυχα στην συναυλία και από εκείνη έμαθα ότι το Κ.Ω.Θ. συζητήθηκε και σε ένα από τα Δημοτικά Συμβούλια. Εκεί μάλιστα είπαν - δεν γνωρίζω ποιοί και από ποια παράταξη - ότι το Κ.Ω.Θ. είναι πολύ κλεισμένο στον εαυτό του και καλό θα ήταν να ανοιχτεί και να κάνει ορισμένες δράσεις, ώστε να το γνωρίσει η πόλη! Και αναρωτιέμαι εγώ με το αθώο μυαλό μου: Μα καλά, όλες οι συναυλίες που γίνονται στο Ωδείο είναι ανοιχτές στο κοινό και μάλιστα με δωρεάν είσοδο! Πώς είναι δυνατόν να λένε ότι δεν ανοίγεται; Προφανώς κάπου κολλάει η διαφήμιση... Όσοι του Κ.Ω.Θ. μπούνε στον κόπο να το διαβάσουν αυτό το ταπεινό αρθράκι, παρακαλώ να μου δηλώσουν αν είναι αλήθεια και τι παίζεται με την διαφήμιση των εκδηλώσεων, ώστε να ξέρουμε ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο! Και αν, βρε αδερφέ, έχετε πρόβλημα με την διαφήμιση, ζητείστε λίγη βοήθεια! Τόσοι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να σας εξυπηρετήσουν! Συν Αθηνά και χείρα κίνει δεν λένε; (Αν είναι ανορθόγραφο συγχωρείστε με, εγώ της Αγγλικής φιλολογίας είμαι...) Τώρα με το Ίντερνετ όλα μπορούν να γίνουν!

Τέλος πάντων, τέλος οι συμπτώσεις, ας γυρίσω στον Μπαχ και το μπάχαλο. Κατά γενική ομολογία όσων είδαν τον τίτλο, ήταν σίγουρα από τους πιο επιτυχημένους ever (ενισχύεται η άποψη του Κανάκη ότι ο Θεός του χιούμορ αγαπάει την Ελλάδα, αφού τόσα ωραία προκύπτουν από την ελληνική γλώσσα, ξεκινώντας από ξένες λέξεις και εκφράσεις. Αν είναι όμως να μας αγαπάει μόνο ο Θεός του χιούμορ, την κάτσαμε την βάρκα!) Η προσέλευση του κόσμου τεράστια - πρέπει να ομολογήσω ότι είχα να δω τόσο κόσμο (ακόμα και όρθιους) στην αίθουσα από την τελευταία συναυλία της Ορχήστρας της Μέσης πριν μερικά χρονάκια... Οι εικόνες τα λένε όλα! Τρομερά θετικό το γεγονός ότι ήρθαν πάρα πολλοί νέοι άνθρωποι, δίχνοντας ολοφάνερα ότι τους ενδιαφέρει πολύ το ζήτημα του Ωδείου.

Δύο πράγματα ήταν ιδιαίτερα διασκεδαστικά: Το πρώτο, όσοι πήγαν να ακούσουν Μπαχ συγκεκριμένα έμειναν με την ελπίδα, γιατί μόνο Μπαχ δεν περιελάμβανε το πρόγραμμα. Το δεύτερο, ότι στην εκδήλωση δεν ακούστηκαν καθόλου έγχορδα! Είχαμε πιάνα, φλάουτο, σαξόφωνα, όμποε, κλαρινέτο και φωνή, αλλά κανένα έγχορδο! Αυτό είναι διασκεδαστικό, γιατί έτσι μοιάζει το Ωδείο να μην έχει καθόλου μαθήματα εγχόρδων, κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Καθότι όμως γνωρίζω πως όλοι οι καθηγητές είχαν πολύ λίγο χρόνο στην διάθεσή τους να προετοιμάσουν κάτι για την συναυλία, εγώ προσωπικά το αποδίδω εκεί και όχι ότι υπήρχε έλλειψη προθυμίας ή ρεπερτορίου (αυτό κι αν ήταν...)

Το πρόγραμμα που παρουσίασαν οι καθηγητές του Ωδείου - Νίκος Τασόπουλος, πιάνο, Γιώργος Καζίκος, κλαρινέτο, Ματούλα Χατζή, φλάουτο, Ευτυχία Βενιωτά, πιάνο, Νάντια Φιόρου, τραγούδι, Κατερίνα Σακέττα, πιάνο, Γιώργος Λυγερίδης, άλτο σαξόφωνο, Ρέα Γκούγκα, πιάνο, Κωστής Χασιώτης, όμποε, Θεόφιλος Σωτηριάδης, σαξόφωνο, Ερατώ Αλακιοζίδου, πιάνο, Λίλια Βασιλειάδου και Μάρθα Ιωαννίδου, πιάνο - ήταν εξαιρετικό και πάνω από όλα, πρωτότυπο. Η απόφασή τους να επικεντρωθούν σε ένα σύγχρονο κυρίως ρεπερτόριο (από Rachmaninov και Grieg μέχρι Widmann και Yoshimatsu και από Αστρινίδη μέχρι Σιέμπη και Χατζηλεοντιάδη) ήταν τολμηρή, αλλά απέδωσε τα μέγιστα γιατί απλούστατα έδειξε ξεκάθαρα ότι το Κ.Ω.Θ. δεν ακολουθεί μόνο την πεπατημμένη οδό, αλλά βρίσκεται και δίπλα στην μοντέρνα μουσική. Τα κομμάτια ήταν όλα πολύ απαιτητικά και δεξιοτεχνικά και οι καθηγητές τα ερμήνευσαν με πολύ κέφι, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι δικαίως βρίσκονται στο Κ.Ω.Θ., αφού ούτε το ταλέντο τους λείπει, ούτε το μεράκι! Την μουσική συνόδευε και μια παρουσίαση PowerPoint της καθηγήτρια Evelin Voigtmann, η οποία παρουσίαζε όλη την ιστορία του Ωδείου από τις αρχές του μέχρι σήμερα, τόσο μέσα από ιστορικά ντοκουμέντα που μπορεί κανείς να βρει στο ηλεκτρονικό αρχείο του Ωδείου (www.odiokrat.gr), όσο και από άρθρα του παρελθόντος που έδειξαν ότι για άλλη μια φορά η Ιστορία επαναλαμβάνεται...

Το μουσικό κομμάτι της βραδιάς συμπληρώθηκε και από ορισμένα πολύ έξυπνα και to the point σκετς, τα οποία ερμήνευσαν οι ίδιοι οι καθηγητές την ώρα της συναυλίας. Από την διακοπή ενός κομματιού στην μέση, γιατί η ερμηνεύτρια ένιωθε απελπισμένη, μέχρι το πρώτο σκετς με τα "Διαμαρτύρομαι!" και από την παράφωνη αρχή του Mozart-Grieg, στην στεναχωρημένη ανακοίνωση ότι "εμάς μας πετάξανε έξω..." όλα λειτούργησαν όπως έπρεπε και το κοινό ενθουσιάστηκε, ανταμοίβοντας την φαντασία των καλλιτεχνών με τεράστιο χειροκρότημα. 

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε στον προαύλιο χώρο του Ωδείου, όπου και παίχτηκε το τελευταίο κομμάτι της βραδιάς. Στην συνέχεια, κοινό και καλλιτέχνες απόλαυσαν, στην σκιά του τεράστιου πανό με την λέξη "ΑΠΕΡΓΙΑ" που κρεμόταν από το μπαλκόνι, τα κρασιά που χορήγησε ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του Κ.Ω.Θ., που πάντοτε στηρίζει τις προσπάθειες και κινητοποιήσεις των καθηγητών, συζητώντας τα προβλήματα του ιδρύματος, αλλά διασκεδάζοντας κιόλας μετά την επιτυχημένη αυτή βραδιά. 

Εγώ, ως απλή ακροατής, συγχαίρω για άλλη μια φορά όλους τους συντελεστές, φανερούς και μη (γιατί και αυτοί υπήρχαν) και εύχομαι ολόψυχα να επαναληφθούν τέτοιου είδους συναυλίες - πλέον όμως όχι διαμαρτυρίας, αλλά επιτυχίας! Το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης αντιστέκεται και θα συνεχίσει να αντιστέκεται, γιατί έτσι πρέπει. 

Φιλικά, 

η τοπική γλωσσοκοπάνα σας...

Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης "Ώρα Μηδέν": Προσωπικές αναμνήσεις...

Βρίσκομαι στην απίστευτα δυσάρεστη θέση να πρέπει να εκφράσω για άλλη μια φορά ορισμένες θέσεις μου, οι οποίες μπορεί να τύχουν υποστήριξης ή μπορεί να καταδικαστούν ως μονόπλευρες και ίσως στενόμυαλες. Ελπίζω όμως όσοι ενδιαφερθούν να με ξαναδιαβάσουν (και η αλήθεια είναι ότι έχω αρκετό καιρό να εκφράσω οποιεσδήποτε σκέψεις μου με αυτόν τον τρόπο) να αφήσουν το σχόλιό τους και την πρότασή τους.
Θα ξεκινήσω για άλλη μια φορά με τον τίτλο μου, αλλά ανάποδα. Θα ξεκινήσω από τις προσωπικές μου αναμνήσεις. Προ αμνημονεύτων χρόνων ήμουν και εγώ μαθήτρια στο Κ.Ω.Θ. Ήμουν πολύ μικρή και καθότι η μητέρα μου ανήκει στο (ελάχιστο - λιγότερο από 20 καθηγητές) μόνιμο προσωπικό του Ωδείου, μπήκα χωρίς εξετάσεις σε τάξη πιάνου (δεν θα αναφέρω ονομαστικά κανέναν από τους καθηγητές που είχα κατά την σύντομη διάρκεια των σπουδών μου εκεί, αλλά σαφέστατα ο καθείς μπορεί να ψάξει στα αρχεία του Ωδείου και να εντοπίσει ποιοί ήταν αν αυτό είναι το σημείο που τον ενδιαφέρει). Στην αρχή όλα πήγαιναν καλά, είχαμε κάνει και μια πολύ επιτυχημένη περιοδεία σε πόλεις της Βορείου Ελλάδας με ένα εκπληκτικό πρόγραμμα, στο οποίο ενώ ήμουν μόλις τρίτη Δημοτικού είχα ήδη σημαντικό ρόλο. Το αναφέρω, όχι γιατί θέλω να αυτοπροβληθώ, αλλά γιατί είναι ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει το Ωδείο: δίνει στους μαθητές του την ευκαιρία από πολύ νωρίς να προβάλουν με τον πιο θετικό τρόπο το όποιο ταλέντο τους. Η θητεία μου στο Ωδείο θα ήταν σχετικά σύντομη, γιατί καθώς μεγάλωνα έκανα την επανάστασή μου (η οποία είναι από τις πράξεις που πραγματικά έχω μετανοιώσει στην ζωή μου) και σταμάτησα. Η δικαιολογία μου για πολύ καιρό ήταν ότι επειδή ήμουν η κόρη της τάδε, όλοι είχαν αυξημένες προσδοκίες από εμένα. Μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να ίσχυε και αυτό, αλλά η πραγματικότητα ήταν διαφορετική. Απλά βαριόμουν.
Έκανα πολλά χρόνια να επιστρέψω στο Ωδείο και αυτό έγινε χάριν του μεγάλου έρωτά μου με τον G. F. Handel. Ήδη από το πρώτο έτος σπουδών μου στο Α.Π.Θ. ξεκίνησε μια σειρά μαθημάτων (ένα κάθε χρόνο) στο μάθημα της Ιστορίας της Μουσικής (που διδάσκει, μεταξύ άλλων η μητέρα μου). Έμπαινα στην τάξη και για λίγες ώρες μετέδιδα λίγο από το πάθος μου για τον συνθέτη στους μαθητές, οι οποίοι, θέλω να πιστεύω (και ξέρω) ότι το διασκέδαζαν. Επίσης, για δύο συναπτά έτη (2006 και 2007 νομίζω), συνεργάστηκα με την Ορχήστρα της Μέσης Τάξης του Ωδείου, σε δυο εξαιρετικά προγράμματα που έφεραν την μουσική σε πολλά σχολεία της πόλης μας. Άλλο ένα στοιχείο του Κ.Ω.Θ. που πάντοτε ήθελε να είναι κοντά στο νεανικό κοινό του και γενικότερα στους ανθρώπους της περιφέρειας.
Αλλά, τί είναι αυτό το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, πέρα από ένα προσωπικό σημείο αναφοράς; Είναι ένας πολιτιστικός και πολιτισμικός θεσμός ολόκληρης της Βορείου Ελλάδας. Είναι το μακροβιότερο δημόσιο σχολείο μουσικής ολόκληρης της χώρας (σε τρία χρόνια, αν δεν έχει κλείσει μέχρι τότε, θα γιορτάσει έναν ολόκληρο αιώνα!) Είναι το τελευταίο ωδείο στο οποίο οι μαθητές μπορούν να σπουδάσουν ΔΩΡΕΑΝ, όχι μόνο το όργανο της επιλογής τους, αλλά και τα απαραίτητα θεωρητικά μαθήματα. Είναι ένας χώρος ανταλλαγής μουσικώς ιδεών και όχι μόνο. Στα έγκατά του (κυριολεκτικά) φιλοξενεί μια αξιόλογη μουσική βιβλιοθήκη. Είναι το εφαλτήριο για πάρα πολλούς διάσημους Έλληνες μουσικούς που διέπρεψαν τόσο στο εξωτερικό, όσο και στο εσωτερικό. Αλλά πάνω από όλα είναι μια ιδέα.
Και τώρα (αμέσως αμέσως οι πολέμιοί μου) θα σπεύσετε να με κατηγορείσετε ότι αρχίζω τις μεγαλοστομίες. Μπορεί. Αλλά είναι αλήθεια. Γιατί είναι μια ιδέα; Γιατί αντιπροσωπεύει περισσότερες από τρεις γενιές ανθρώπων. Γιατί κάθε μαθητής που μπαίνει σε αυτό ξέρει ότι βαδίζει στα χνάρια μεγάλων καλλιτεχνών, και προσδοκά να γίνει ένας από αυτούς. Γιατί οι άνθρωποι που το συντηρούν όλα αυτά τα χρόνια, παρά τις όποιες πολιτικές διαφορές τους ή τις γενικότερες διαφωνίες τους, το αγαπούν και το πονάνε. Γιατί είναι τιμή για οποιονδήποτε να μπορεί να πει "ήμουν και εγώ σπουδαστής/καθηγητής στο Κ.Ω.Θ." Γιατί το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης είναι αναπόσπαστο στοιχείο της πόλης και όσοι υποστηρίζουν ότι αγαπούν την Θεσσαλονίκη, αναπόφευκτα - και ανεξάρτητα από τα μουσικά ενδιαφέροντά τους - αγαπούν και το Κρατικό της Ωδείο. Το ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΩΔΕΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ!
Και φτάνουμε στο "Ώρα Μηδέν". Δυστυχώς ζούμε στην Ελλάδα. Δεν θα ανακυκλώσω όλες τις φράσεις - "χώρα αντιφάσεων", "ωχαδερφισμού", "παράνοιας" κτλ - γιατί δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Είναι γνωστές. Η κατακρύλα του Ωδείου ξεκίνησε επί κυβερνήσεως ΝΔ, όταν και αντικαταστάθηκε ο τότε Διευθυντής του Ωδείου (ο οποίος ορίζεται πάντα από την Κυβέρνηση, άρα από το ΥΠΠΟΤ), ο οποίος είχε κατορθώσει στα λίγα που χρόνια που το διοικούσε να το βγάλει από ορισμένες πολύ δύσκολες καταστάσεις και να ξεκινήσει προγράμματα τα οποία προβάλανε την θετική δουλειά που γίνεται στον χώρο. Με την αντικατάστασή του, ο καινούργιος Διευθυντής, μέσα σε έναν χρόνο - κυριολεκτώ και όποιος θέλει μπορεί να βρει στοιχεία που το αποδεικνύουν - το καταπόντισε σε απίστευτα βάθη. Σε τέτοιο σημείο που αναγκάστηκε η νέα κυβέρνηση να μην του ανανεώσει την σύμβαση και να αναθέσει την διοίκηση σε έναν Αναπληρωτή Διευθυντή. Όμως τα παράλογα δεν σταματούν εδώ. Το Ωδείο δεν διοικείται από τον Διευθυντή του: η θέση του Διευθυντή είναι να κάνει προτάσεις, οι οποίες μετά εγκρίνονται ή απορρίπτονται από το Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο επίσης διορίζεται από την Κυβέρνηση και στο οποίο Δ. Σ. μπορεί και να μην συμμετέχει κανένας καθηγητής του Ωδείου! Αν μπορεί κάποιος από εσάς να καταλάβει πώς γίνεται ένα εξωτερικό Δ. Σ. να καταλαβαίνει τα προβλήματα του Ωδείου καλύτερα από όσους εργάζονται σε αυτό και τα ζούνε στο πετσί τους, ας μου το εξηγήσει και εμένα, γιατί εγώ δεν το πιάνω.
Το τωρινό Δ. Σ. είναι - και αυτό είναι προσωπική μου άποψη - καλοπροαίρετο μεν, απαράδεκτο δε. Μπορεί οι διοικούντες να είναι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για το Ωδείο, να υπήρξαν παλιότερα μαθητές του ή να έχουν κάποια άλλη επαφή με το ίδρυμα, αλλά οι χειρισμοί τους την σχολική χρονιά που μας πέρασε ήταν ο ένας χειρότερος από τον άλλο. Επιπλέον η στάση ορισμένων συγκεκριμένων μελών του Δ. Σ. ήταν εριστική απέναντι στους πάντες, κάνοντας αδύνατο τον ουσιαστικό διάλογο και δηλώνοντας (μπροστά σε μάρτυρες): "Κάνετε πολύ μεγάλο λάθος κυρία μου αν νομίζετε ότι ζούμε σε μια δημοκρατική κοινωνία!" Ναι, ναι, αυτό το άκουσα με τα ίδια μου τα αυτιά, μαζί με καμιά τριανταριά άλλους ανθρώπους του Ωδείου, γι' αυτό και το αναφέρω. Απαράδεκτο επίσης το γεγονός ότι το Δ. Σ. έκανε μήνυση σε μαθητές (!) του Ωδείου, η οποία μήνυση αυτή την στιγμή είναι ακόμα στα δικαστήρια! Να σημειώσω ότι η μήνυση ήταν πρωτοβουλία του Προέδρου του Δ. Σ. και από όσο γνωρίζω κανένας καθηγητής του Ωδείου δεν την στήριξε.
Προφανώς είναι δύσκολο να λυθεί το πρόβλημα. Πρώτον, γιατί η όλη οργάνωση του Ωδείου ανήκει στην κατηγορία των ελληνικών παραλόγων. Η καλοπροαίρετη προσπάθεια της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη όταν ήταν Υπουργός Πολιτισμού τότε να υπάγει το Ωδείο στο Υπουργείο Πολιτισμού και όχι στο Παιδείας τώρα γυρνάει μπούμερανγκ. Αποτέλεσμα αυτής της κίνησης είναι το Ωδείο να μην αναγνωρίζεται ως Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, αλλά ως άλλο ένα ίδρυμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα πτυχία του Ωδείου δεν αναγνωρίζονται από κανέναν φορέα και αν κάποιος μαθητής θέλει να κάνει σπουδές, πρέπει αφού πάρει το πτυχίο ή δίπλωμα του Ωδείου να συνεχίσει (ουσιαστικά να ξεκινήσει) ακαδημαϊκές σπουδές είτε στα Ελληνικά Μουσικά Τμήματα, είτε σε κάποια Ακαδημία του εξωτερικού. Οι μαθητές του δεν χαίρουν φοιτητικών προνομίων, γιατί ακριβώς το ίδρυμα δεν αναγνωρίζεται. Πολλοί από αυτούς αναγκάζονται να σπουδάζουν παράλληλα με το Ωδείο και αλλού, ώστε να αποκτήσουν έναν ακαδημαϊκό βαθμό, γεγονός που τους δυσκολεύει στις μουσικές σπουδές τους. Το προηγούμενο παράδοξο που ανάφερα για το πώς διοικείται το Ωδείο πρέπει σαφώς να μεταρρυθμιστεί. Οι συμβασιούχοι πρέπει να μονιμοποιηθούν - όχι γιατί είναι πολιτικά ή κοινωνικά ορθό, αλλά για τον απλούστατο λόγο ότι πρόκειται για δασκάλους οργάνου. Δεν γίνεται ο μαθητής να ξεκινάει μαθήματα τον πρώτο χρόνο με έναν καθηγητή και μια συγκεκριμένη θεωρία και τεχνική, τον δεύτερο να συνεχίζει με κάποιον άλλον και άρα άλλη θεωρία και τεχνική, τον τρίτο με άλλο και ούτω καθεξής! Πρόκειται για μουσική τέχνη, όχι για διδασκαλία μαθηματικών! Το κτίριο πρέπει επιγόντως να αλλάξει, γιατί δεν επαρκεί για τις ανάγκες του Ωδείου (ας μην ξεχνάμε ότι προτού το πάρει το Ωδείο ήταν Τράπεζα, ενώ και άλλοι άσχετοι με την μουσική φορείς στεγάστηκαν κάποτε σε αυτό). Και ναι, η Κυβέρνηση πρέπει να ξυπνήσει και να αναδιαρθρώσει (κακιά λέξη αυτές τις ημέρες, αλλά έτσι το βλέπω) την λειτουργία του Ωδείου με βάση τις ήδη υπάρχουσες προτάσεις των καθηγητών του Ωδείου, οι οποίες ακολουθούν Ευρωπαϊκά  δοκιμασμένα πρότυπα!
Βεβαίως και δεν έχω αυταπάτες. Ούτε νομίζω τις έχουν οι καθηγητές, μαθητές και γονείς του Ωδείου. Ξέρω ότι αυτή την στιγμή, στην κατάσταση που βρίσκεται ολόκληρη η Ελλάδα, το τελευταίο πράγμα που ενδιαφέρει την οποιαδήποτε Κυβέρνηση, είναι να λύσει το πρόβλημα του Ωδείου. Το πιο πιθανό είναι να την συμφέρει να κλείσει το ίδρυμα ή να το αναλάβει κάποιος ιδιώτης, προσθέτοντας έτσι απλά στην λίστα των ιδιωτικών ωδείων που υπάρχουν στην χώρα μας. Κατ' αυτό τον τρόπο όμως, οι μαθητές που αδυνατούν να πληρώσουν τα δίδακτρα και έχουν την επιθυμία να γίνουν μουσικοί, αυτομάτως χαντακώνονται. Γνωρίζω πολύ καλά ότι δεν υπάρχει μέση λύση, ή και δικαιοσύνη στην κοινωνία. Αλλά ανήκω στην κατηγορία των ανθρώπων που πιστεύουν ακράδαντα πως αν αρχίσουμε τις εκπτώσεις στον πολιτισμό μας - το στοιχείο που ανέδειξε κάποτε την Ελλάδα - θα χάσουμε ένα κομμάτι του εαυτού μας και της ταυτότητάς μας.
Θα κλείσω με μια "φιλοσοφία" που παίρνω από την αγαπημένη μου σειρά NCIS (A Man Walks into a Bar) σε ελεύθερη μετάφραση: "-Ένας άντρας μπαίνει σε ένα μπαρ και ζητάει ένα ποτήρι νερό. Ο μπάρμαν βγάζει ένα πιστόλι, πυροβολεί και αστοχεί. Ο άντρας τον ευχαριστεί, αφήνει φιλοδώρημα και φεύγει. Γιατί τον ευχαριστεί, και γιατί αφήνει φιλοδώρημα; - Ο άντρας είχε λόξυγγα. - Τα πάντα έχουν να κάνουν με τις αντιδράσεις μας [...] Όλοι μας αντιδρούμε στις προκλήσεις της ζωής με διαφορετικό τρόπο. [...] Κάποιοι αναγνωρίζουν την μοίρα τους, και άλλοι κάνουν ότι είναι δυνατό για την αλλάξουν. Κάποιες φορές αψηφούμε τις προσδοκίες των άλλων, και πότε πότε ανταποκρινόμαστε με τον καλύτερο τρόπο. Αλλά η μία σταθερή παράμετρος είναι να είμαστε αληθινοί ως προς το ποιοί είμαστε. Κάνουμε αυτό που πρέπει να κάνουμε, όταν πρέπει να το κάνουμε. Αντιδρούμε, προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο." Καιρός να αντιδράσουμε λοιπόν.  

(Όλες οι παραπάνω απόψεις - με εξαίρεση το απόσπασμα της σειράς - είναι προσωπικές απόψεις της συντάκτη, η οποία αναλαμβάνει την ευθύνη των λόγων της)

Κρατικό Ωδείο: Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου - Εφημερίδα Μακεδονία της Θεσσαλονίκης

Κρατικό Ωδείο: Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου - Εφημερί

Του Κώστα Μαρίνου

marinos@makthes.gr

Εκφράζοντας τους φόβους του ότι “το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης (ΚΩΘ), ο παλαιότερος δημόσιος φορέας πολιτισμού (97 χρόνων) της χώρας, κλείνει”, ο σύλλογος καθηγητών του ωδείου προχωρά σε στάσεις εργασίας, το διάστημα 3-6 Μαΐου, από τις 4 έως τις 8 το απόγευμα. Επιδιώκει με αυτό τον τρόπο να κάνει ευρύτερα γνωστά τα προβλήματα λειτουργίας του οργανισμού που το τελευταίο διάστημα έγιναν ακόμη πιο έντονα.

“Θα κλείσει λόγω της υποχρηματοδότησης, αφού η επιχορήγηση μειώθηκε κατά 50%. Αυτό σημαίνει ότι δεν καλύπτονται οι ανελαστικές δαπάνες, δηλαδή η μισθοδοσία των καθηγητών, και αυτό σημαίνει ότι διώχνουμε τους σπουδαστές. Τα χρήματα που έχουν υποσχεθεί και όχι αυτά που έχουμε πάρει φθάνουν έως τα τέλη Ιουνίου, και έτσι την καινούργια χρονιά δεν πρόκειται να προσληφθεί κανείς” λέει η Κατερίνα Καρατζά, πρόεδρος του συλλόγου καθηγητών του ΚΩΘ.

Δεν συμφωνεί με αυτή την άποψη ο Χαράλαμπος Λεφάκης, πρόεδρος του δ.σ. του ωδείου και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. “Ο προϋπολογισμός των προηγούμενων ετών, που έφθανε στα 1.200.000, μειώθηκε στο μισό, αλλά υπήρχαν κάποιες ‘πολυτέλειες’ που μπορούν να αποφευχθούν και γι’ αυτό εργαζόμαστε”. Όμως ποιοι εργάζονται; Από το πενταμελές συμβούλιο που είχε διορισθεί τον Ιούνιο του 2010 έχουν παραιτηθεί δύο μέλη, ενώ δεν έχει ακόμη τοποθετηθεί διευθυντής στο ωδείο μετά τις παραιτήσεις των Δημήτρη Ιωάννου και του Κώστα Σέμπιου, καθηγητών στο ωδείο, που είχαν κληθεί να καλύψουν ως αναπληρωτές τη θέση του διευθυντή μέχρι τον ορισμό νέου.

Αίσθηση ρήξης

“Το ωδείο είναι ακέφαλο, αφού είναι τριμελές πλέον το δ.σ. και δεν νομίζω ότι μπορεί να χειρισθεί κάποια ζητήματα. Παραιτήθηκαν και οι δύο αναπληρωτές διευθυντές, αφού το δ.σ. δεν τους άφηνε να κάνουν τη δουλειά τους”, αναφέρει η κ. Καρατζά, προσθέτοντας “βρίσκεται και σε εξέλιξη μια ΕΔΕ για το δ.σ. μετά τις καταγγελίες μας για παρατυπίες που έγιναν, όπως π.χ. στη διαδικασία των εξετάσεων για πρόσληψη προσωπικού”.

“Υπάρχει μια αίσθηση ρήξης” συμφωνεί ο Χαράλαμπος Λεφάκης, ο οποίος με δύο υπομνήματα ενημέρωσε αυτές τις μέρες το -αρμόδιο για το ωδείο- υπουργείο Πολιτισμού. “Αποκαλύπτω τα σαθρά, τα βρόμικα, τα καθαρά, τα γνωστά και μη γνωστά που έχω αντιληφθεί στο διάστημα της δεκάμηνης θητείας μου” αναφέρει και, όπως λέει, το ΥΠΠΟ είναι υπεύθυνο για το διορισμό νέου διευθυντή.

Κόπωση

Στα αιτήματα του συλλόγου, πέρα από τη ανάγκη επίλυσης του κτιριακού, κάλυψης των αναγκών του ωδείου κτλ. αναφέρεται ακόμη ο διορισμός νέου δ.σ. "Διογκώθηκαν τα προβλήματα, διότι κάποιοι επιδιώκουν την ιδιωτικοποίηση του ωδείου", είναι η άποψη της κ. Καρατζά, ανυπόστατους χαρακτηρίζει τους φόβους της ο κ. Λεφάκης. Συμφωνεί όμως πως θα υποβαθμιστεί η λειτουργία του ωδείου μετά τη μείωση των επιχορηγήσεων. “Είναι αναγκαία, λέει, η μείωση του αριθμού των διδασκόντων, αφού τα 2/3 των καθηγητών είναι συμβασιούχοι. Είχαμε 50 ή 51 συμβασιούχους και φέτος από τις 45 θέσεις που είχαμε προκηρύξει πήραμε μόνο 34. Από την άλλη, και πολλοί μόνιμοι δεν έκαναν πλήρες ωράριο και αυτό βόλευε πολλούς. Αλλά και αυτοί πήραν το μέγιστο αριθμό σπουδαστών”. Ωστόσο παραμένουν απλήρωτοι επί μήνες πολλοί από τους συμβασιούχους και σίγουρα η αγάπη τους για τη δουλειά εξαντλείται. Με τη σειρά τους τα μέλη του δ.σ. δουλεύουν από αγάπη γι' αυτό που κάνουν, λέει ο πρόεδρός του. “Τελούμε υπό κόπωση. Είναι απαράδεκτη η πολιτική που ασκήθηκε έναντι του δ.σ., που είχε στόχο την παραίτησή του, και αυτό επιδιώκουν. Αλλά τότε θα έμενε ακέφαλο το ωδείο και ίσως αυτό είναι το επιθυμητό από τους συλλόγους που κάνουν τις κινητοποιήσεις”.

Αξιολόγηση

Αριθμός αξιολογήσεων: 2

Τρέχουσα αξιολόγηση: 5

• 5
• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

1 είναι η χαμηλότερη και 5 είναι η υψηλότερη τιμή που μπορείτε να δώσετε.

1. • Απλήρωτος καθηγητής Κρατικού Ωδείου
   • Δημοσιεύθηκε την Τρίτη, 03 Μαΐου 2011 - 13:45
   Διευκρινίσεις σχετικές με τα λεγόμενα του κ.Λεφάκη,Προέδρου του ΔΣ του Κωθ

   Αξιότιμες Κυρίες , Αξιότιμοι Κύριοι,
   Σχετικά με τα λεγόμενα του κ.Λεφάκη θα ήθελα να παρατηρήσω τα εξής
   Ο προυπολογισμός του Ωδείου δεν επαρκεί για τις ανελαστικές δαπάνες της μισθοδοσίας , όσες προσπάθειες και να κάνει να αποφύγει τις "πολυτέλειες".Η διοίκηση υπό τον κ.Λεφάκη προσέλαβε καθηγητή ,προσωπικό γνώριμο, ο οποίος αυτή τη στιγμή αμοίβεται με διαφορετικό καθεστώς από όλους τους υπόλοιπους (σύμβαση έργου αντί για σύμβαση εργασίας) και καταλήγει με βάση την πραγματική του απασχόληση (6 ωρες μηνιαίως) να εισπράττει ωρομίσθιο περίπου 60πλάσιο όλων εμάς των υπολοίπων που δεν έχουμε πληρωθεί ούτε καν την αποζημίωση αδείας από τον περασμένο Ιούνιο.
   Για ποια πολυτέλεια μιλάμε κ.Λεφάκη,μήπως να γίνει και δεύτερη παράλληλη ΕΔΕ για περίπτωση απιστίας σε βάρος του Δημοσίου;Και ποιος κερδίζει από αυτή την συναλλαγή;!
   Και ποιοί κυνηγάνε τον κ.Λεφάκη με σκοπό να τον εξαναγκάσουν σε παραίτηση,ένα απειρο απο διοικητικά , κανονισμούς λειτουργίας,όρια αρμοδιοτήτων μικρομικρό στέλεχος που τοποθετήθηκε ,ένας Θεός ξέρει γιατί, για να παρεμβαίνει όπως του αρέσει,να αφήνει επτά μήνες τμήματα του Ωδείου χωρίς καθηγητές , μόνο και μόνο γιατί δεν του αρέσουν κάποιοι από εμάς που είχαν το θάρρος της γνώμης , σε συνελεύσεις , και ο κ.Λεφάκης με το στανιό ακύρωνε διαγωνισμούς πρόσληψης που είχαν ευνοικό για αυτούς αποτέλεσμα;
   Κάθε ώρα που περνά με αυτούς τους επικίνδυνους για το Ωδείο στο τιμόνι της Διοίκησης είναι επιβαρυντική και μπορεί να αποβεί και μοιραία.Να απομακρυνθεί εδώ και τώρα από το Υπουργείο που έδωσε ρεσιτάλ ασχετοσύνης , με την τοποθέτηση αλλά και την πεισματική υποστήριξη τόσο ανίκανων στελεχών.
2. • Μαθητης Κρατικου Ωδειου Θεσσαλονικης
   • Δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, 04 Μαΐου 2011 - 00:30
   Ανεπαρκεια ή Αδρανεια ιδου η απορια για το Κρατικο Ωδειο Θεσσαλονικης

   O Προεδρος του Δ.Σ. του ΚΩΘ σε συναντηση με τους μαθητες (την οποια ειχε καλεσει Ο ΙΔΙΟΣ πριν 3 περιπου μηνες ) διαβεβαιωνε οτι ειχε εξασφαλισθεί απο το ΥΠ.ΠΟ ο ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ που ειχε αιτηθει Ο ΙΔΙΟΣ και το Δ.Σ. (περίπου 1.300.000 ευρω) - μπορει να ανατρεξει στα πρακτικα που Ο ΙΔΙΟΣ ηχογραφούσε, καθως το αναφερει πεντακαθαρα - και να διαψευσει για αλλη μια φορα τον εαυτο του - Επίσης, ηταν Ο ΙΔΙΟΣ που εκανε μηνυση στο Δ.Σ. των Σπουδαστων για την ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΚΑΤΑΛΗΨΗΣ του ωδείου - με αιτηματα ως επι το πλειστον κοινα με οσα αναφερονται παραπανω-
   Καπως αργα βεβαια η κινητοποιηση των Καθηγητων αφου μηνες τωρα το προβλημα της ιδιωτικοποιησης και της υποβαθμισης του Ωδειου πρόβαλλλε εντονα - απο τις πρωτες μερες αναληψης καθηκοντων του κου Προέδρου ....
   Γιατι ομως τωρα ? μηπως επειδη πλησιαζουν Διπλωματικες και Πτυχιακες εξετασεις μαθητων οι οποιοι θα πληρωσουν αλλη μια φορα (...) τους αστοχους και αυταρχικους χειρισμους ενος τριμελους Δ.Σ ανεπαρκους σε ολες τις επιλογες του και την αδρανεια ενος συλλογου καθηγητων που τελικα ευασθητοποιεται και δραστηριοποιεται οταν το θεμα των χρηματων φτανει στο εσχατο σημειο και μονο τοτε?
   
   ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΕ ΚΡΑΤΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ της ΕΛΛΑΔΑΣ - θαυμαστε τον και μην απορειται γιατι εξαγουμε νεους και νεες στο εξωτερικο σε Πανεπιστημια και Ακαδημιες .
   
   (... Ο ΙΔΙΟΣ Προεδρος ειναι που περηφηνεύται οτι καλυφθηκαν 34 θεσεις καθηγητών αντι 45 που προκυρηχθηκαν και δεν ντρεπεται - οταν επι 6 μηνες τουλαχιστον δεν υπηρχαν καθηγητες να διδαξουν σε δυο ταξεις οργανων )
3. • ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κ.Ω.Θ.
   • Δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, 04 Μαΐου 2011 - 01:02
   Mayday-Mayday! Κ.Ω.Θ.

   Κραυγαλέα πολυτέλεια αποτελούν οι συμβάσεις έργου και ορισμένες άνευ χρείας προσλήψεις ωρομίσθιου προσωπικού, οι οποίες συνήφθησαν από την παρούσα Διοίκηση.
   Το Δ.Σ. αναγνωρίζοντας, δια στόματος Χ. Λεφάκη: 1) την υποχρηματοδότηση του φορέα, 2) τη ρήξη του Δ.Σ. με όλους τους Συλλόγους του Ωδείου και με δύο παραιτηθέντες αναπληρωτές Διευθυντές και με δύο παραιτηθέντα μέλη και 3) την κόπωσή του ομολογεί ουσιαστικά την πλήρη αναποτελεσματικότητα της 10μηνης θητείας του. Η λογική λοιπόν και το συμφέρον του Κ.Ω.Θ. επιτάσσουν την απομάκρυνσή του και την επιλογή ικανών μελών για το διάδοχο Δ.Σ.
   Οι Σύλλογοι διεκδικούν τα ελάχιστα: εύρυθμη λειτουργία, επιχορήγηση βιωσιμότητας, καταβολή δεδουλευμένων, επίλυση κτιριακού. Δε θέλουν το Κ.Ω.Θ. ακέφαλο, αλλά Διοίκηση με εγκέφαλο!
4. • eleos
   • Δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, 04 Μαΐου 2011 - 10:43
   Κ.Ω.Θ

   ΓΙΑΤΙ ΤΩΡΑ?
   ΓΙΑΤΙ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ και ΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ? ΓΙΑΤΙ ΤΕΤΟΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΗ? Η ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ.
   ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ

δα Μακεδονία της Θεσσαλονίκης